Thông tư số 27/2025/TT-NHNN (TT27) được ban hành để thay thế Thông tư số 09/2023/TT-NHNN (TT09), mang đến những cập nhật và chi tiết hóa quan trọng nhằm tăng cường khuôn khổ pháp lý về phòng, chống rửa tiền (PCRT), tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Việt Nam. Các thay đổi cốt lõi tập trung vào việc mở rộng phạm vi điều chỉnh, tăng cường các yêu cầu về quản lý rủi ro, chi tiết hóa quy trình nhận biết khách hàng (KYC), và nâng cao trách nhiệm báo cáo cũng như yêu cầu công nghệ đối với các đối tượng báo cáo.

Các điểm thay đổi quan trọng nhất bao gồm:

1. Mở rộng Phạm vi Điều chỉnh: TT27 bổ sung một lĩnh vực hoàn toàn mới, quy định về mức giá trị và giấy tờ phải khai báo hải quan cửa khẩu khi cá nhân mang ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt, kim khí quý, đá quý và công cụ chuyển nhượng vượt mức quy định.
2. Tăng cường và Chi tiết hóa Quy định Nội bộ (KYC/CDD): TT27 quy định chi tiết hơn đáng kể về quy trình nhận biết khách hàng, bao gồm các trường hợp cụ thể như khách hàng không có tài khoản thực hiện giao dịch lớn (trên 400 triệu đồng/ngày), xác minh chủ sở hữu hưởng lợi từ nguồn tin cậy, và giám sát liên tục mối quan hệ kinh doanh trên cơ sở rủi ro.
3. Làm rõ Trách nhiệm Báo cáo và Giám sát: Các quy định về báo cáo được làm rõ hơn, bao gồm việc báo cáo giao dịch đáng ngờ không chỉ liên quan đến rửa tiền mà còn cả tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Đồng thời, đối tượng báo cáo phải nâng cấp hệ thống công nghệ để sàng lọc các rủi ro này.
4. Bổ sung Quy định cho các Tình huống Đặc thù: TT27 đưa ra các quy định mới như cho phép chi nhánh của tổ chức nước ngoài áp dụng phương pháp đánh giá rủi ro của công ty mẹ, quy trình quản lý rủi ro khi cung cấp dịch vụ trước khi hoàn tất xác minh thông tin khách hàng, và các yêu cầu cụ thể đối với việc duy trì thông tin trong giao dịch chuyển tiền điện tử phức tạp.
5. Lộ trình Thi hành Rõ ràng: Thông tư mới quy định một lộ trình chuyển tiếp, cho phép các đối tượng báo cáo có thời gian đến ngày 01/01/2026 để cập nhật quy định nội bộ, quy trình quản lý rủi ro và hệ thống công nghệ thông tin cho phù hợp.

Nhìn chung, TT27 thể hiện một bước tiến trong việc chuẩn hóa các quy định PCRT của Việt Nam theo các khuyến nghị quốc tế, đòi hỏi các đối tượng báo cáo phải có một cách tiếp cận dựa trên rủi ro một cách thực chất, toàn diện và có hệ thống hơn.

——————————————————————————–

Phân tích Chi tiết các Thay đổi và Điểm mới

Thông tư 27/2025/TT-NHNN được xây dựng trên nền tảng của Thông tư 09/2023/TT-NHNN nhưng đã bổ sung và sửa đổi nhiều điều khoản quan trọng. Dưới đây là phân tích chi tiết các điểm khác biệt chính.

1. Mở rộng Phạm vi Điều chỉnh và Bổ sung Quy định mới

Điểm khác biệt lớn nhất và ngay lập tức có thể nhận thấy là phạm vi điều chỉnh đã được mở rộng.

• TT09 (Điều 1): Chỉ tập trung vào các quy định cho đối tượng báo cáo như tiêu chí đánh giá rủi ro, quy trình quản lý rủi ro, quy định nội bộ, và các chế độ báo cáo.
• TT27 (Điều 1 & Điều 11): Ngoài các nội dung của TT09, TT27 bổ sung một lĩnh vực hoàn toàn mới: “mức giá trị và giấy tờ xuất trình cho hải quan cửa khẩu khi mang theo ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam tiền mặt, công cụ chuyển nhượng, kim khí quý, đá quý vượt mức quy định”.
  • Điều 11 quy định cụ thể mức giá trị phải khai báo là 400.000.000 đồng đối với kim khí quý (trừ vàng), đá quý và các công cụ chuyển nhượng.
  • Điều khoản này cũng quy định các giấy tờ cần xuất trình cho hải quan, như hóa đơn hoặc chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp.

2. Tăng cường Yêu cầu về Đánh giá và Quản lý Rủi ro

Cả hai thông tư đều sử dụng phương pháp chấm điểm để đánh giá rủi ro, nhưng TT27 bổ sung thêm các quy định và làm rõ một số điểm quan trọng.

• Linh hoạt cho Chi nhánh Nước ngoài (Điều 3, TT27):
  • TT27 bổ sung Khoản 6, cho phép chi nhánh của tổ chức nước ngoài được lựa chọn thực hiện đánh giá rủi ro theo quy định của tổ chức mẹ, miễn là phương pháp đó đáp ứng khuyến nghị của FATF và kết quả phải được báo cáo cho cơ quan nhà nước Việt Nam. TT09 không có quy định này.
• Phê duyệt và Quy trình Quản lý Rủi ro (Điều 4, TT27):
  • Yêu cầu phê duyệt: Quy trình quản lý rủi ro phải được “người quản lý cấp cao có thẩm quyền” phê duyệt, nhấn mạnh trách nhiệm của ban lãnh đạo.
  • Bổ sung quy trình mới: Bổ sung điểm e, Khoản 1, yêu cầu xây dựng quy trình quản lý rủi ro trong trường hợp cung cấp sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng trước khi hoàn thành việc xác minh thông tin.
  • Làm rõ trường hợp không áp dụng biện pháp giảm nhẹ: Khoản 3 của TT27 nêu rõ không được áp dụng biện pháp giảm nhẹ nếu có nghi ngờ liên quan đến “tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt”.
  • Quy định cho Bảo hiểm Nhân thọ: Bổ sung Khoản 6, yêu cầu đối tượng báo cáo phải xác định người thụ hưởng của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ ngay khi được chỉ định và xác minh thông tin vào thời điểm chi trả.

3. Chi tiết hóa Quy định Nội bộ và Nhận biết Khách hàng (KYC)

Đây là khu vực có sự thay đổi sâu rộng nhất, TT27 đưa ra các yêu cầu chi tiết và cụ thể hơn rất nhiều so với TT09.

• Quy trình Nhận biết Khách hàng (Điều 5, Khoản 1, TT27): TT27 chia nhỏ các yêu cầu KYC thành các điểm cụ thể:
  • Giao dịch của khách hàng không có tài khoản: Yêu cầu nhận biết khách hàng không có tài khoản hoặc không giao dịch trong 6 tháng liên tục khi thực hiện giao dịch có tổng giá trị từ 400.000.000 đồng trở lên trong một ngày (có một số ngoại lệ).
  • Xác minh chủ sở hữu hưởng lợi: Yêu cầu xác minh thông tin từ các “nguồn thông tin đáng tin cậy”.
  • Thu thập thông tin người thành lập tổ chức: Phải thu thập thông tin người thành lập, và nếu không thể, phải nêu rõ lý do.
  • Giám sát liên tục: Yêu cầu giám sát chặt chẽ giao dịch và rà soát, cập nhật hồ sơ KYC thường xuyên, đặc biệt với nhóm rủi ro cao.
• Lưu trữ Thông tin (Điều 5, Khoản 3, TT27): Bổ sung trách nhiệm lưu trữ cả kết quả phân tích, đánh giá đối với các giao dịch dưới mức phải báo cáo để cung cấp cho cơ quan có thẩm quyền khi được yêu cầu.
• Trách nhiệm Báo cáo và Thời hạn (Điều 5, Khoản 10, TT27):
  • Địa chỉ báo cáo: Ghi rõ cơ quan nhận báo cáo là “Cục Phòng, chống rửa tiền” hoặc “Bộ, ngành quản lý nhà nước theo lĩnh vực” thay vì “Cơ quan thực hiện chức năng…” chung chung như trong TT09.
  • Thời hạn gửi quy định nội bộ: Rút ngắn từ 30 ngày xuống còn 10 ngày kể từ ngày ban hành hoặc sửa đổi.

4. Cập nhật Chế độ Báo cáo

TT27 làm rõ và bổ sung các yêu cầu đối với các loại báo cáo khác nhau.

• Báo cáo Giao dịch Giá trị lớn (Điều 6, TT27): Bổ sung quy định báo cáo áp dụng cả với các giao dịch tiền mặt thực hiện qua “máy nộp, rút tiền tự động hoặc máy giao dịch tự động”.
• Báo cáo Giao dịch Đáng ngờ (STR) (Điều 7, TT27):
  • Mở rộng phạm vi nghi ngờ: Yêu cầu báo cáo khi có giao dịch đáng ngờ liên quan đến không chỉ rửa tiền mà còn cả “tài trợ khủng bố; tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt”.
  • Báo cáo khi không thể hoàn tất KYC: Đối tượng báo cáo phải xem xét báo cáo STR khi không thể hoàn tất thủ tục KYC và có nghi ngờ liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp.
• Giao dịch Chuyển tiền Điện tử (Điều 8 & 9, TT27):
  • Duy trì thông tin: Bổ sung Khoản 5 (Điều 8), yêu cầu các tổ chức tài chính đảm bảo thông tin điện chuyển tiền được duy trì trong suốt quá trình giao dịch.
  • Giao dịch phức tạp: Bổ sung Khoản 6 (Điều 8) về trách nhiệm duy trì thông tin trong giao dịch có từ 02 người khởi tạo hoặc 02 người thụ hưởng trở lên.
  • Tăng cường khả năng truy xuất: Bổ sung yêu cầu về “mã giao dịch hoặc số tham chiếu duy nhất” trong báo cáo khi không có số tài khoản để đảm bảo truy xuất nguồn gốc (Điều 9).

5. Nâng cao Yêu cầu về Công nghệ và Lộ trình Thi hành

• Yêu cầu hệ thống công nghệ (Điều 10, TT27): Hệ thống phần mềm của đối tượng báo cáo không chỉ để sàng lọc danh sách đen, cảnh báo, PEP mà còn phải giám sát giao dịch để phát hiện dấu hiệu đáng ngờ nhằm mục đích PCRT, tài trợ khủng bố, và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
• Lộ trình thi hành (Điều 13, TT27): TT27 có hiệu lực từ 01/11/2025 nhưng đưa ra một lộ trình chuyển tiếp:
  • Các đối tượng báo cáo có thời gian đến hết 31/12/2025 để tuân thủ quy định về quy định nội bộ và quy trình quản lý rủi ro.
  • Quy định về nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin có hiệu lực từ 01/01/2026.

Bảng so sánh Đối chiếu các Điểm chính

Hạng mục	Thông tư 09/2023/TT-NHNN	Thông tư 27/2025/TT-NHNN
Phạm vi điều chỉnh	Tập trung vào các quy định cho đối tượng báo cáo trong lĩnh vực tài chính và phi tài chính liên quan.	Mở rộng, bổ sung quy định về khai báo hải quan khi mang tiền mặt, kim khí quý, đá quý, công cụ chuyển nhượng qua cửa khẩu.
Đánh giá Rủi ro	Quy định chung về tiêu chí và phương pháp chấm điểm.	Bổ sung quy định linh hoạt cho chi nhánh của tổ chức nước ngoài được áp dụng quy định của công ty mẹ (nếu đủ điều kiện).
Quy trình Quản lý Rủi ro	Yêu cầu xây dựng quy trình quản lý rủi ro.	Yêu cầu quy trình phải được lãnh đạo cấp cao phê duyệt. Bổ sung quy trình xử lý khi cung cấp dịch vụ trước khi hoàn tất xác minh.
Nhận biết Khách hàng (KYC)	Các quy định mang tính nguyên tắc chung.	Chi tiết hóa sâu rộng: quy định ngưỡng giao dịch (400 triệu VND) cho khách hàng không tài khoản, yêu cầu xác minh chủ sở hữu hưởng lợi, giám sát liên tục, v.v.
Báo cáo Giao dịch Đáng ngờ (STR)	Báo cáo khi phát hiện giao dịch đáng ngờ liên quan đến rửa tiền.	Mở rộng phạm vi, yêu cầu báo cáo khi nghi ngờ liên quan đến tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Yêu cầu xem xét báo cáo khi không thể hoàn tất KYC.
Giao dịch Chuyển tiền Điện tử	Quy định các yêu cầu cơ bản về thông tin.	Tăng cường yêu cầu duy trì thông tin trong suốt chuỗi giao dịch và xử lý các giao dịch phức tạp (nhiều người gửi/nhận).
Yêu cầu Công nghệ	Yêu cầu hệ thống sàng lọc danh sách đen, cảnh báo, PEP.	Yêu cầu hệ thống phải có khả năng giám sát, phát hiện, cảnh báo cả các dấu hiệu liên quan đến tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.
Thời hạn gửi Quy định Nội bộ	30 ngày kể từ ngày ban hành/sửa đổi.	Rút ngắn còn 10 ngày kể từ ngày ban hành/sửa đổi.
Hiệu lực thi hành	Có hiệu lực từ 28/07/2023 (một số điều từ 01/12/2023).	Có hiệu lực từ 01/11/2025, với lộ trình chuyển tiếp cho một số quy định đến 01/01/2026.