Hai Tội Ác, Một Mạng Lưới

Buôn bán fentanyl và mua bán người không phải là hai tội ác riêng biệt mà là một “sự cộng hưởng độc hại” (toxic synergy) trong mô hình kinh doanh chiến lược của các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia (TCO). Đối với các tổ chức này, cả con người và ma túy đều chỉ là “hàng hóa kiếm tiền”. Chúng sử dụng chung một cơ sở hạ tầng, chia sẻ những kẻ phạm tội, nhắm vào cùng một nhóm nạn nhân, và rửa lợi nhuận bất chính thông qua các kênh tài chính phức tạp. Quy mô của hai cuộc khủng hoảng này là rất lớn: chỉ riêng trong năm 2023, đã có 72.776 ca tử vong do fentanyl và 3,2 triệu cuộc chạm trán với người di cư tại biên giới Hoa Kỳ.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu, sẽ phân tích mối liên kết này. Chúng ta sẽ khám phá cách các TCO kết nối hai hoạt động tội phạm này, bóc lột những người dễ bị tổn thương, và vận hành một chu trình tài chính khép kín để duy trì đế chế của chúng. Quan trọng hơn, chúng ta sẽ xem xét các chiến lược cần thiết để phá vỡ mạng lưới nguy hiểm này.

1. Nền Tảng Của Sự Giao Thoa: Khi Tội Phạm Trùng Lặp

Mối liên hệ giữa buôn bán fentanyl và mua bán người được xây dựng trên một nền tảng chung gồm những kẻ phạm tội, nạn nhân, phương thức và lợi ích. Các tổ chức tội phạm tận dụng cùng một cơ sở hạ tầng—từ các tuyến đường buôn lậu đến các kênh tài chính—để di chuyển cả ma túy và con người.

Trong bối cảnh này, các hình thức mua bán người phổ biến nhất bao gồm:

• Buôn bán tình dục: Nạn nhân thường bị khống chế và ép buộc thông qua việc gây nghiện ma túy.
• Tội phạm cưỡng bức: Nạn nhân bị ép buộc tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp như buôn lậu hoặc bán ma túy để trả các khoản nợ bịa đặt.

Để quảng cáo cả fentanyl và nạn nhân bị buôn bán, các mạng lưới tội phạm sử dụng chung các nền tảng cả trực tuyến và ngoại tuyến.

Nền tảng Trực tuyến (Online)	Không gian Ngoại tuyến (Offline)
Mạng xã hội và các ứng dụng	Nhà nghỉ (Motels) và khách sạn
Chợ tiền ảo (Crypto markets)	Nơi ở riêng
Các nền tảng nhắn tin riêng tư	Doanh nghiệp nhỏ (ví dụ: tiệm massage)
Các trang quảng cáo dịch vụ bất hợp pháp	Các câu lạc bộ và cửa hàng

Sự trùng lặp về cơ sở hạ tầng này tạo điều kiện cho việc bóc lột trở nên dễ dàng hơn, đẩy các nạn nhân vào một hành trình từ tuyệt vọng đến bị khai thác tàn nhẫn.

2. Hành Trình Của Nạn Nhân: Từ Tuyệt Vọng Đến Bị Bóc Lột

Nạn nhân của cả hai loại tội phạm thường có chung những đặc điểm dễ bị tổn thương như đã từng trải qua sang chấn tâm lý, gặp khó khăn kinh tế, hoặc sống trong môi trường bất lợi. Những kẻ buôn người khai thác những điểm yếu này bằng hai cơ chế chính để kiểm soát và bóc lột nạn nhân:

1. Nghiện Ma Túy Như Một Công Cụ Cưỡng Chế: Những kẻ buôn người cố tình sử dụng ma túy, đặc biệt là fentanyl có tính gây nghiện cao, để tạo ra sự phụ thuộc. Khi nạn nhân bị nghiện, họ trở nên dễ dàng bị kiểm soát, thao túng và ép buộc thực hiện các yêu cầu của kẻ buôn người mà không thể chống cự. Ma túy được dùng như một công cụ để giam cầm và khai thác nạn nhân.
2. Nô Lệ Vì Nợ Nần (Debt Bondage): Cơ chế này bắt đầu với một khoản phí gọi là “piso” (thuế buôn lậu). Ban đầu, đây là một khoản phí để đưa người di cư qua biên giới. Tuy nhiên, trong quá trình di chuyển, những kẻ buôn người sẽ cố tình thổi phồng khoản nợ này. Món nợ được tạo ra này chính là công cụ cưỡng chế của chúng sau khi nạn nhân đến nơi. Nó biến một người di cư từ vị thế “khách hàng” thành một người vận chuyển bị cưỡng bức hoặc lao động bị giam cầm để “trả nợ”.

Một khi bị mắc kẹt, nạn nhân có thể bị ép buộc tham gia vào nhiều hình thức lao động hoặc tội phạm, bao gồm:

• Nông nghiệp, xây dựng, nhà máy, và dịch vụ vệ sinh.
• Bán hàng rong trên đường phố.
• Làm việc tại các cơ sở kinh doanh bất hợp pháp như nhà chứa hoặc tiệm massage.
• Đặc biệt là làm việc trong các nông trại trồng cần sa bất hợp pháp.

Việc bóc lột tàn nhẫn này là một phần không thể thiếu trong bộ máy tội phạm khổng lồ của các tổ chức xuyên quốc gia.

3. Bộ Máy Tội Phạm: Mạng Lưới Toàn Cầu

Cơ quan Phòng chống Ma túy Hoa Kỳ (DEA) đã xác định hai tổ chức tội phạm xuyên quốc gia (TCO) là nhà cung cấp fentanyl thống trị vào Mỹ:

• Băng đảng Sinaloa
• Băng đảng Jalisco Thế hệ Mới (CJNG)

Các băng đảng này vận hành một chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp. Chúng thường mua các tiền chất hóa học từ châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, sau đó vận chuyển đến Mexico để sản xuất hàng loạt fentanyl. Từ đó, fentanyl được buôn lậu vào Hoa Kỳ cùng với những người bị buôn bán qua các tuyến đường chung.

Một nghiên cứu tình huống điển hình về Doanh nghiệp Cần sa ở Đông Bắc Hoa Kỳ đã vạch trần cách thức hoạt động của các mạng lưới này:

• Các công dân Trung Quốc bị buôn lậu qua biên giới Mexico để làm lao động bị giam cầm trong các nhà trồng cần sa ở các bang như Massachusetts và Maine.
• Hộ chiếu của họ bị tịch thu để đảm bảo họ phải làm việc trả nợ.
• Lợi nhuận từ việc bán cần sa được sử dụng để mua bất động sản và hàng hóa xa xỉ, vừa để rửa tiền vừa để mở rộng hoạt động tội phạm.

Toàn bộ mạng lưới phức tạp này được thúc đẩy và duy trì bởi một động cơ duy nhất: dòng tiền bất chính, được che giấu thông qua các hoạt động rửa tiền tinh vi.

4. Theo Dấu Dòng Tiền: Cách Tội Phạm Rửa Lợi Nhuận Bất Chính

Việc phá vỡ dòng tiền là cách hiệu quả nhất để làm tê liệt toàn bộ hoạt động của tội phạm. Các mạng lưới tài chính này không chỉ là hậu quả của tội ác mà còn là một “yếu tố hỗ trợ” (enabler) thiết yếu cho phép chu kỳ bóc lột và sản xuất ma túy tiếp diễn vô tận. Các TCO lạm dụng hệ thống tài chính để che giấu, chuyển và rửa tiền qua ba giai đoạn:

1. Sắp đặt (Placement): Đưa tiền mặt bất hợp pháp vào hệ thống tài chính, thường thông qua các tài khoản phễu (nhiều khoản tiền mặt nhỏ dưới ngưỡng báo cáo được gửi vào, sau đó được rút ra nhanh chóng ở khu vực biên giới).
2. Phân lớp (Layering): Che giấu nguồn gốc của tiền bằng cách thực hiện các giao dịch phức tạp, chẳng hạn như thông qua các công ty vỏ bọc (bất động sản, tiệm massage) hoặc tiền ảo.
3. Hòa nhập (Integration): Tái hòa nhập tiền “sạch” vào nền kinh tế hợp pháp.

Các TCO ngày càng ưa chuộng Mạng lưới Rửa tiền của Trung Quốc (CMLNs) và Hệ thống Ngân hàng Ngầm Trung Quốc vì chúng rẻ hơn, nhanh hơn và hoạt động bên ngoài hệ thống tài chính chính thức, khiến việc truy vết trở nên cực kỳ khó khăn. Các mạng lưới này vận hành một chu trình khép kín, tự duy trì:

1. Lợi nhuận từ fentanyl được thu bằng tiền mặt tại Hoa Kỳ.
2. Số tiền này được giao cho các nhà môi giới CMLN tại Hoa Kỳ.
3. Thông qua hệ thống ngân hàng ngầm (một hệ thống hoán đổi dựa trên sổ sách, không có chuyển khoản vật lý), một giá trị tương đương xuất hiện ở Trung Quốc.
4. Số tiền ở Trung Quốc sau đó được sử dụng để mua thêm tiền chất hóa học.
5. Các tiền chất được vận chuyển đến Mexico, nơi các băng đảng sản xuất thêm fentanyl, bắt đầu lại chu kỳ.

Đây là một mô hình kinh doanh quốc tế tinh vi, tự duy trì, cho phép các TCO hoạt động gần như không bị gián đoạn.

5. Chống Trả: Các Chiến Lược Phá Vỡ Mạng Lưới

Để chống lại mối đe dọa phức tạp này, hành động hiệu quả đòi hỏi một “nỗ lực thống nhất” hoặc “hành động tập thể”. Các chuyên gia khuyến nghị một chiến lược dựa trên ba trụ cột chính:

Hợp tác

• Thành lập các lực lượng đặc nhiệm đa chức năng và song phương để tập trung vào cả hai loại tội phạm cùng lúc.
• Đào tạo các chuyên gia (nhân viên ngân hàng, cơ quan thực thi pháp luật) để phát hiện các dấu hiệu đáng ngờ (red flags) và điều tra tài chính bất hợp pháp.

Chia sẻ Thông tin

• Tham gia các nhóm làm việc liên ngành và xuyên biên giới để trao đổi thông tin tình báo.
• Cải thiện vòng lặp phản hồi giữa các tổ chức tài chính và cơ quan thực thi pháp luật về các Báo cáo Hoạt động Đáng ngờ (SARs). Nếu không có phản hồi, các tổ chức sẽ không biết tác động của báo cáo của mình, hạn chế khả năng học hỏi và nhận diện các lỗ hổng.

Thu thập Dữ liệu

• Báo cáo kịp thời các giao dịch đáng ngờ có thể liên quan đến tội phạm.
• Tích hợp các nỗ lực thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau để có được một cái nhìn toàn diện về mối liên hệ giữa buôn bán ma túy và mua bán người.

Chỉ khi các bên liên quan cùng nhau hành động, chúng ta mới có thể hy vọng phá vỡ được các mạng lưới tội phạm này.

6. Kết Luận: Nhận Diện và Phá Vỡ Mối Liên Kết

Buôn bán fentanyl và mua bán người không phải là hai vấn đề riêng biệt, mà là một “sự cộng hưởng độc hại” (toxic synergy). Các mạng lưới tội phạm xuyên quốc gia đã kết hợp hai hoạt động này một cách tinh vi, sử dụng chung cơ sở hạ tầng, bóc lột cùng một nhóm nạn nhân dễ bị tổn thương, và rửa tiền thông qua các kênh tài chính phức tạp. Chúng coi cả ma túy và con người chỉ đơn thuần là hàng hóa để kiếm tiền. Sự hội tụ của các tội ác này tạo ra một mối đe dọa phức tạp và có khả năng thích ứng cao, đòi hỏi một phản ứng tích hợp không kém.

Đối với những người đang nghiên cứu về tư pháp hình sự và các vấn đề xã hội, việc hiểu rõ mối liên kết phức tạp này là vô cùng quan trọng. Nhận thức chính là bước đầu tiên. Bằng cách nâng cao hiểu biết và thúc đẩy các cuộc thảo luận về vấn đề này, chúng ta có thể góp phần vào nỗ lực chung nhằm phá vỡ các mạng lưới tội phạm và bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất trong xã hội.